منطقه نمونه ملی گردشگری و روستای توریستی و گردشگری روئین نه تنها با بافت قدیمی و گردشگری بلکه به عنوان نخستین دهکده نساجی سنتی کشور به پشتوانه هنر دست هنرمندان چیره دست چادر شب بافی و پارچه بافی این دیار شناخته شده است. روئین را از سال ۸۹ به عنوان دهکده نساجی سنتی می شناسند و نام و آوازه این دهکده به عنوان خاستگاه بافت منسوجات سنتی بعد از گذر از عرصه استانی و منطقه ای، اینک ملی شده است. شهریور ۹۴ نخستین خانه تخصصی نساجی سنتی کشور در حمام قدیمی این روستا راه اندازی شد تا آغازی برای حفظ ظرفیت های موجود و توسعه استعدادهای نساجی سنتی این دهکده و هم چنین احیای دیگر رشته هایی باشد که در خانواده نساجی سنتی خودنمایی می کنند.
امروزه روئین، بیش از ۲۰۰ بافنده دارد که با تار و پود هنرشان، روئین را به جلوه ای از صنایع دستی و هنرهای سنتی با رویکرد نساجی سنتی بدل کرده اند.اما باید دید همپای این ظرفیت ها، استعدادهایی که در دل نساجی سنتی روئین خودنمایی می کنند، مسئولان و متولیان هم برای شناساندن آن گام برداشته اند یا هم چنان شاهد رد پای دلالان در توسعه بازار و فروش و عرضه نساجی سنتی هستیم؟ ایجاد بازارچه های دائمی صنایع دستی، حضور در نمایشگاه های منطقه ای و استانی و توسعه کاربری های نساجی سنتی می تواند گامی مثبت برای اعتلای نساجی سنتی در روئین و ایجاد انگیزه مضاعف برای بافندگان باشد.
پیچ و خم دریافت تسهیلات
«عشرت کاوه» از بافندگانی است که امروزه ردای استادی به تن کرده است و اهتمام جدی در آموزش چادر شب بافی به عنوان رشته ای از نساجی سنتی دارد، او از این که حمایت مسئولان و متولیان از این هنر، صنعت خوب بوده سخن می گوید و معتقداست: نباید به این میزان حمایت اکتفا کرد.وی با گله مندی از پیچ و خم های دریافت تسهیلات حمایتی برای توسعه صنایع دستی و حمایت صنعتگران به ویژه از سوی بانک های عامل، خاطر نشان می کند: دیگر مشکلی که اصحاب هنر نساجی سنتی با آن دست و پنجه نرم می کنند، مشکل بیمه صنعتگران است که با تنگناهای جدی روبه روست و این مسئله موجب بی انگیزگی شماری از فعالان پیشکسوت در این رشته شده است.
وی که امسال در نمایشگاه های تهران، اردبیل، ساری و بجنورد برای عرضه تولیدات نساجی سنتی حضور یافته است، گرانی مواد اولیه را دیگر عاملی می داند که بیش از پیش سرعت گیر فعالیت های صنعتگران شده است.
«قربان وصالی» از دیگر فعالانی است که به گفته خود با توسعه بازار در حوزه نساجی سنتی نقش شایانی در اشتغالزایی و کارآفرینی برای بیش از ۷۰ بانوی بافنده داشته است به گونه ای که بیش از ۲۵ بافنده در اسفراین و ۳۰ بافنده روئینی با او در مسیر عرضه و فروش محصولاتشان ارتباط مستقیم دارند.
وی که برای جلب سلایق و علایق مشتریان به دنبال کاربری های جدید نساجی سنتی هم رفته است، اظهار می دارد: امسال در نمایشگاه های اراک و ساری حضور یافته ام و در این مسیر منتظر حمایت های بیش از پیش مسئولان صنایع دستی برای معرفی ظرفیت های نساجی سنتی روئین هستم.وی با اشاره به این که عرضه و فروش آثار در سطح شهرستانی و استانی کفاف فعالیت جدی را با رویکرد حمایتی از صنعتگران و بافندگان هنرمند ندارد، خاطر نشان می کند: وضعیت موجود جای گله ندارد اما رضایت بخش هم نیست، لذا باید از این جهت بیش از پیش به دنبال بازار عرضه در مقصدهای فرا استانی و ملی باشیم.
وی به این که در میان ۳۰۰ غرفه نمایشگاهی در استان یزد، نساجی سنتی روئین عنوان نخست را به ارمغان آورده است، اشاره می کند و اظهار میدارد: در صورت حمایت متولیان و مسئولان انگیزه و اراده صنعتگران افزایش می یابد.
نامزد دهکده جهانی
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اسفراین هم می گوید: امسال صنعتگران نساجی سنتی از اسفراین به بیش از ۱۰ نمایشگاه در سطوح استانی، منطقه ای و ملی اعزام شدند که پی گیری های جدی برای افزایش حضور آن ها ادامه دارد.
«محمد محمدی» با بیان این که امسال ۷۴تن از هنرمندان فعال صنایع دستی به میزان ۳ میلیارد ریال تسهیلات حمایتی دریافت کرده اند، می افزاید: بیش از ۶۰ درصد دریافت کنندگان تسهیلات صنایع دستی از دارندگان کارت صنعتگری و فعالان نساجی سنتی روئین هستند.
وی ادامه می دهد: برای بیمه صنعتگران فعال و مشغول به فعالیت هم کارهای جدی انجام شده است و امسال هم شماری برای دریافت خدمات بیمه ای از سوی این اداره معرفی شدند و در تلاش هستیم تا شمار بیشتری را معرفی کنیم.
وی خاطرنشان می کند: روئین سال آینده نامزد دهکده جهانی نساجی سنتی خواهد شد و احیای دیگر رشته های نساجی سنتی از جمله کارت بافی، ابریشم بافی و جاجیم بافی در خانه تخصصی نساجی سنتی روئین در دستور کار قرار دارد.
راهی برای احیا
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی هم با اشاره به این که اکنون به دنبال برند سازی و توسعه اقتصادی نساجی سنتی روئین هستیم، می گوید: ایجاد شرکت های تعاونی، برگزاری دوره های متعدد آموزشی و ارائه تسهیلات حمایتی و حضور در نمایشگاه های متعدد از برنامه هایی بوده است که تاکنون برای اعتلای نساجی سنتی در روئین صورت گرفته است.
«عابدی» می افزاید: وجود ظرفیت های توریستی و گردشگری هم بیش از پیش می تواند به گسترش استعدادهای نساجی سنتی کمک کند و از این جهت ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی و سوغات با همت بخش خصوصی دیگر فرصتی است که بدون شک مجال معرفی بیش از پیش نساجی سنتی روئین را به گردشگران به عنوان یک برند فراهم خواهد کرد.
وی با اشاره به این که ۲۰۰ بافنده روئینی سالانه بیش از ۱۵۰ هزار مترمربع منسوجات سنتی تولید می کنند، اظهار می دارد: روئین به عنوان دهکده ملی نساجی سنتی شناخته شده است و ایجاد خانه تخصصی نساجی سنتی هم دیگر ظرفیتی است که می تواند راهی برای احیا و گسترش رشته های دیگر هم چون کارت بافی، ابریشم بافی و جاجیم بافی در روئین باشد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی به این مسئله که روئین باید به عنوان مرکز ملی پارچه بافی ایران به دنبال یک برند باشد اشاره و تاکید می کند: بعد از حفظ و نگهداری هویت، در گام نخست، اشتغالزایی، کارآفرینی و توسعه حرفه ای هنرهای منسوب به نساجی سنتی با رویکرد توانمندسازی صنعتگران از دیگر ماموریت های صنایع دستی استان در روئین است.
«عابدی» شناسایی صنعتگران در روئین، آموزش حرفه ای و تسهیلات حمایتی را به عنوان رسالت های معاونت صنایع دستی استان، عنوان و بیان می کند: ایجاد شرکت های خدماتی و بازرگانی با حمایت مسئولان محلی می تواند ضمن حفظ مرغوبیت و کیفیت تولیدات، مواد اولیه را به راحتی در اختیار بافندگان قرار دهد که مبادا نبود کیفیت و مرغوبیت برند نساجی سنتی روئین را خدشه دار کند و حتی مقاصد فروش و بازار عرضه را برای منسوجات سنتی روئین با ارزش افزوده بالا فراهم آورد.وی تصریح می کند: نباید به خام فروشی محصولات اکتفا کرد، بلکه باید به دنبال افزایش کاربری های نساجی سنتی و پارچه بافی و چادرشب بافی روئین باشیم و ظرفیت های پنهان در بهره گیری از آن در دکوراسیون داخلی، مبلمان و حتی البسه را شناسایی و شکوفا کنیم تا از این مسیر شاهد افزایش ارزش افزوده تولیدات خام در حوزه نساجی سنتی باشیم. وی با اشاره به این که جوانان روئین باید پای کار بیایند، تصریح می کند: بروز ایده های جدید و حذف دستان واسطه و دلال با حضور جوانان خلاق محقق خواهد شد که این یکی دیگر از حلقه هایی است که ما را به تحقق اهداف در دهکده نساجی سنتی رویین نزدیک می کند.
نویسنده : نجفیان